60 cán bộ y tế đã tử vong vì Ebola

Bài phát biểu của Tiến sĩ Margaret Chan, Tổng giám đốc WHO về đánh giá tình hình dịch bệnh do vi rút Ebola trong cuộc họp với Tổng thống các nước Tây Phi nhấn mạnh về mức độ nguy hiểm của vi rút Ebola

Dưới đây là những ý kiến của Tiến sĩ Chan

60 nhân viên y tế đã tử vong vì cứu bệnh nhân

Trước hết, có thể nhận định, vụ dịch này lan truyền nhanh hơn những nỗ lực kiểm soát và phòng chống của chúng ta. Nếu tình hình tiếp tục trở nên xấu hơn, hậu quả có thể rất thảm khốc, nhiều sinh mạng sẽ mất, kinh tế xã hội sẽ suy thoái trầm trọng và nguy cơ dịch sẽ lan truyền sang các nước khác là rất lớn.

Bên cạnh đó, dịch bệnh đang gây ảnh hưởng tới một số lớn các y, bác sỹ và nhân viên y tế, một trong số lực lượng quan trọng nhất trong công tác khống chế dịch bệnh. Tính đến nay, dịch bệnh đã cướp đi sinh mạng của hơn 60 cán bộ y tế, đã quên thân mình để chăm sóc cho các bệnh nhân nhiễm vi rút chết người này.

Thứ hai, tình hình dịch bệnh tại Tây Phi là sự kiện y tế đang được cộng đồng quốc tế quan tâm và phải được ưu tiên triển khai khẩn cấp ở cả cấp quốc gia và quốc tế. Những kinh nghiệm phòng chống dịch bệnh tại châu Phi trong gần bốn thập kỷ qua cho thấy, nếu chúng ta kiểm soát và quản lý tốt, thì hoàn toàn có thể khống chế được dịch bệnh do vi rút Ebola.

Ebola không phải là vi rút tồn tại trong không khí. Vi rút lây truyền sang người khi có sự tiếp xúc gần với dịch thể của người nhiễm hay chết do nhiễm vi rút Ebola. Nguy cơ lây nhiễm vi rút Ebola trong cộng đồng dân cư là không cao. Tuy nhiên, chính phủ các nước và cộng đồng quốc tế không nên để vi rút này lưu hành rộng rãi và trong thời gian dài trong dân cư.

Sự biến đổi liên tục và dễ thích nghi là cơ chế sinh tồn của vi rút và các vi khuẩn khác. Vì vậy, chúng ta không nên tạo cho loại vi rút này những cơ hội tồn tại mạnh mẽ hơn.

Thứ ba, phòng chống dịch bệnh do vi rút Ebola không phải chỉ là vấn đề của ngành y tế hay y tế công cộng, mà là vấn đề của toàn xã hội. Những thói quen và phong tục tập quán của người dân là nguyên nhân chính gây lây lan dịch bệnh và là rào cản lớn đối với việc khống chế nhanh và hiệu quả dịch bệnh. Sự quan tâm và tham gia của cả xã hội cũng phải được xem như một phần không thể thiếu của công tác phòng chống dịch bệnh.

Thứ tư, ở một số khu vực, các đường lây truyền dịch bệnh xảy ra ngầm mà con người không thể nhìn thấy rõ và không được báo cáo. Do dịch bệnh gây ra tỷ lệ tử vong cao, nhiều người ở những khu vực bị ảnh hưởng đã liên tưởng tới án tử hình và vì vậy họ thích chăm sóc cho người thân của mình tại nhà hay tìm kiếm sự trợ giúp của thầy lang hơn là đến cơ sở y tế.

Những trường hợp bệnh nhân như vậy làm cản trở các chiến lược khống chế nhanh dịch bệnh. Hơn nữa, thái độ, hành vi của người dân có thể tạo nên mối đe dọa an ninh cho đội phòng chống dịch khi mà nỗi sợ hãi và sự hiểu lầm chuyển thành sự giận dữ, thù địch và bạo động.

Cuối cùng, mặc dù hiện vẫn chưa có vắc xin phòng bệnh hay phương pháp điều trị đặc hiệu, dịch bệnh sốt xuất huyết do vi rút Ebola hoàn toàn có thể được khống chế. Các hoạt động phòng chống dịch bệnh do vi rút Ebola gồm việc phát hiện sớm, cách ly bệnh nhân, theo dõi và giám sát người tiếp xúc gần với người mắc bệnh và việc thực hiện các quy trình kiểm soát nhiễm khuẩn nghiêm ngặt.

Ngoài ra, chúng ta đã có một số bằng chứng cho thấy việc phát hiện sớm các trường hợp mắc và hỗ trợ điều trị làm tăng cơ hội sống cho người nhiễm. Đây là thông điệp cần được truyền thông tới công chúng.

Mai táng người bệnh là nguy cơ lây nhiễm bệnh Ebola

Các nước bị ảnh hưởng đã rất nỗ lực trong phòng chống dịch bệnh và đã triển khai nhiều biện pháp rất hiệu quả. Tuy nhiên, vi rút Ebola tại Tây Phi đòi hỏi chúng ta cần phải nỗ lực nhiều hơn nữa.

Cá nhân tôi đã thực hiện trách nhiệm điều phối các nỗ lực ứng phó dịch bệnh trên toàn thế giới của WHO và có trách nhiệm huy động các hỗ trợ mà các bạn cần trong khả năng cao nhất có thế. Nhu cầu thì rất lớn.

Việc lập biểu đồ dịch bệnh chính xác và chi tiết đang là nhu cầu khẩn cấp. Tất cả các quốc gia bị ảnh hưởng và quốc gia có nguy cơ bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh cần xây dựng kế hoạch ứng phó cấp quốc gia, và các kế hoạch này cần được phối hợp và điều phối tầm khu vực.

Cơ sở vật chất và nhân lực y tế cho việc cách ly và hỗ trợ điều trị bệnh nhân cần được trang bị đầy đủ. Ở một số nơi còn thiếu những yếu tố cần thiết như điện và nước máy sinh hoạt.

Hiện tại số lượng cán bộ tham gia phòng chống dịch bệnh tại các quốc gia và quốc tế chưa thỏa đáng. Phương tiện phòng hộ là rất cần thiết, tuy nhiên gây cảm giác nóng bức và cồng kềnh, làm giảm thời gian làm việc của các bác sỹ và y tá tại cơ sở cách ly bệnh nhân.

Công việc phòng chống dịch bệnh và chăm sóc bệnh nhân mắc bệnh của cán bộ y tế  là vô cùng căng thẳng, do vậy, họ cần được trả thù lao xứng đáng.

Mai táng người chết là một phong tục truyền thống của người dân giúp làm giảm đau thương cho người sống, tuy nhiên cần phải được thực hiện một cách an toàn, vì vi rút Ebola rất dễ lây truyền khi người mai táng tiếp xúc gần với dịch thể của người chết.

Theo dõi và giám sát người tiếp xúc gần cũng là một công việc đầy thách thức đòi hỏi nhiều cán bộ tham gia hơn.

Cần tăng cường nâng cao nhận thức cho người dân về tình hình và đặc tính của dịch bệnh do vi rút Ebola. Các thông điệp gửi đi từ các nguyên thủ quốc gia, người đứng đầu các cộng đồng và tôn giáo là vô cùng quan trọng, tuy nhiên, việc khống chế dịch bệnh này cũng đòi hỏi những chiến dịch phòng chống được thiết lập và thực hiện chuyên nghiệp với sự hỗ trợ từ các chuyên gia bên ngoài.

Tùy theo tình hình dịch tễ, chính phủ có thể áp đặt một số lệnh cấm vận như  hạn chế tổ chức lễ hội tập trung đông người và các lễ hội hành hương.

Chính phủ có thể huy động cảnh sát và quân đội để bảo đảm an toàn và an ninh cho đội phòng chống dịch bệnh. Ở một số nước đã huy động được các lực lượng này.