"Ngục trung nhật ký" chuyển thể thơ lục bát
Tập thơ NGỤC TRUNG NHẬT KÝ bằng chữ Hán của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã có nhiều nhà thơ dịch ra thơ Quốc ngữ, đa phần là dịch ra thơ thất ngôn tứ tuyệt để tương xứng và song hành với nguyên tác. Nay thử đưa NGỤC TRUNG NHẬT KÝ về với Thơ Lục Bát – Một thể thơ rất được đông đảo người yêu thơ Việt Nam yêu mến, trân trọng và giữ gìn.
NGỤC TRUNG NHẬT KÝ VỚI THỂ THƠ LỤC BÁT
NGỤC TRUNG NHẬT KÝ là một tập thơ chữ Hán, gồm hơn 100 bài thơ được Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng tác trong thời gian hơn một năm (29.8.1942 đến 10.9.1943) khi người bị chính quyền địa phương của Tưởng Giới Thạch bắt giam trái phép tại các nhà tù ở tỉnh Quảng Tây, Trung Quốc. NGỤC TRUNG NHẬT KÝ đã lên án chế độ nhà tù hà khắc của chính quyền Quốc Dân Đảng, thể hiện tinh thần chịu đựng gian khổ, khắc phục khó khăn, tinh thần lạc quan cách mạng và tình cảm nhân đạo cộng sản chủ nghĩa cao đẹp của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Tập thơ NGỤC TRUNG NHẬT KÝ bằng chữ Hán của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã có nhiều nhà thơ dịch ra thơ Quốc ngữ, đa phần là dịch ra thơ thất ngôn tứ tuyệt để tương xứng và song hành với nguyên tác. Tuy nhiên, dòng thơ này chân phương, mô phạm mà thiếu đi nét mềm mại uyển chuyển của ca dao dân dã truyền thống Việt Nam.
Bản thân tôi có biết võ vẽ đôi chút về chữ Hán, khi cách nay vừa đúng 50 năm tôi đã từng được theo học một thời gian về loại chữ này. Nay xin phép được thử sức một lần, trong lúc tôi đang phải nằm bệnh viện để chữa trị một căn bệnh hiểm nghèo đang tái phát lại, thử đưa NGỤC TRUNG NHẬT KÝ về với Thơ Lục Bát – Một thể thơ rất được đông đảo người yêu thơ Việt Nam yêu mến, trân trọng và giữ gìn.
Ngày 2.11.2014
NGUYỄN ĐÌNH TRỌNG.
午
NGỌ
Ngục trung ngọ thụy chân thư phục
Nhất thụy hôn hôn kỷ cú chung
Mộng kiến thừa long thiên thượng khứ
Tỉnh thời tài giác ngọa lung trung.
DỊCH NGHĨA
Trong lao giấc ngủ trưa thật khoan khoái
Một giấc say sưa mấy tiếng đồng hồ
Mơ thấy cưỡi rồng bay trên trời
Khi tỉnh dậy mới biết mình đang nằm trong lao.
BUỔI TRƯA (Trọng Nguyễn dịch)
Trong lao ngủ đến say sưa
Miên man một giấc ngủ trưa mấy giờ
Thấy cưỡi rồng bay vật vờ
Tỉnh ra mới biết đang mơ trong tù.
午後
NGỌ HẬU
Nhị điiểm khai lung hoán không khí
Nhân dân ngưỡng khán tự do thiên
Tự do thiên thượng thần tiên khách
Tri phủ lung trung dã hữu tiên.
DỊCH NGHĨA
Hai giờ nhà lao mở cửa đổi không khí
Khách thần tiên trên trời tự do
Biết chăng trong tù cũng có tiên.
QUÁ TRƯA (Nam Trân dịch)
Hai giờ ngục mở thông hơi
Tù nhân ngẩng mặt ngắm trời tự do
Tự do tiên khách trên trời
Biết chăng trong ngục có người khách tiên?
晚
VÃN
Vãn xan ngật liễu nhật tây trầm
Xứ xứ sơn ca dữ nhạc âm
U ám Tĩnh Tây cấm bế thất
Hốt thành mỹ thuật tiểu hàn lâm.
DỊCH NGHĨA
Ăn cơm chiều xong mặt trời đã lặn về tây
Khắp nơi rộn tiếng ca và tiếng nhạc
Nhà ngục u ám Tĩnh Tây cấm cửa ngục
Bỗng thành viện mỹ thuật tiểu hàn lâm.
CHIỀU TỐI (Trọng Nguyễn dịch)
Cơm xong bóng đã về chiều
Nơi nơi tiếng nhạc, dập dìu lời ca
Tĩnh Tây u ám bóng tà
Bỗng thành mỹ thuật tiểu tòa hàn lâm.
分水
PHÂN THỦY
Mỗi nhân phân thủy đắc bán bồn
Tẩy diện phanh trà các tùy tiện
Thùy yếu tẩy diện vật phanh trà
Thùy yếu phanh trà vật tẩy diện.
DỊCH NGHĨA
Mỗi người được chia nửa chậu nước
Rửa mặt hoặc đun trà tùy ý mình
Ai muốn rửa mặt đừng đun trà
Ai muốn đun trà thì thôi rửa mặt.
CHIA NƯỚC (Trọng Nguyễn dịch)
Mỗi người lưng chậu nước thôi
Pha trà, rửa mặt, cả đôi dễ mà
Ai rửa mặt, đừng pha trà
Còn muốn ngược lại tùy ta thích gì.
難友幕某
NẠN HỮU MẠC MỖ
Phú gia tử đệ bần gia giáo
Đổ đảm như thiên đảm tự châm
Xa đại pháo tài chân vĩ đại
Tại tù nhưng tưởng ngật nhân sâm.
DỊCH NGHĨA
Con cái nhà giàu mà nghèo giáo dục
Gan đánh bạc to như trời mà mật thì nhỏ như cái kim
Tài huyênh hoang khoác lác thật là vĩ đại
Ở tù nhưng vẫn tơ tưởng ăn nhân sâm.
BẠN TÙ HỌ MẠC (Khương Hữu Dụng dịch)
Con nhà giàu, giáo dục nghèo
To “gan đánh bạc”, bé teo “gan người”;
Ba hoa khoác lác thật tài
Ở tù mà lại cứ đòi ăn sâm.
走路
TẨU LỘ
Tẩu lộ tài tri tẩu lộ nan
Trùng san chi ngoại hựu trùng san
Trùng san đăng đáo cao phong hậu
Vạn lý dư đồ cố miện gian.
DỊCH NGHĨA
Có đi đường mới biết đường đi khó
Hết lớp núi này lại tiếp đến núi khác
Khi đã vượt các lớp núi lên đến đỉnh cao
Thì muôn dặm nước non thu cả vào trong tầm mắt.
ĐI ĐƯỜNG (Nam Trân dịch)
Đi đường mới biết gian lao
Núi cao rồi lại núi cao trập trùng
Núi cao lên đến tận cùng
Thu vào tầm mắt muôn trùng nước non
暮
MỘ
Quyện điểu phi lâm tầm túc thụ
Cô vân mạn mạn độ thiên không
Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc
Bao túc ma hoàn lô dĩ hồng.
DỊCH NGHĨA
Chim mỏi cánh về rừng tìm cây ngủ
Chòm mây lẻ chầm chậm trôi trên không
Thiếu nữ xóm núi xay ngô
Xay ngô vừa xong lò than đã đỏ.
CHIỀU TỐI (Trọng Nguyễn dịch)
Chim bay mỏi cánh về rừng
Mây bay lơ lửng mấy từng mây xô
Có cô thiếu nữ xay ngô
Xay xong lửa đã rực lò than đêm.
夜宿龍泉
DẠ TÚC LONG TUYỀN
Bạch thiên “song mã” bất đình đề
Dạ vãn thường thường “ngũ vị kê”
Sắt lạnh thừa cơ lai giáp kích
Cách lân hân thính hiểu oanh về.
DỊCH NGHĨA
Suốt ngày “đôi ngựa” không ngừng vó
Đêm đến lại từng nếm món “gà năm vị”
Rệp và rét thừa cơ xông vào tập kích
Mừng nghe xóm bên chim oanh hót báo sáng.
ĐÊM NGỦ Ở LONG TUYỀN (TRọng Nguyễn dịch)
Suốt ngày “đôi ngựa” không ngừng
Đêm đến lại từng nếm món “ngũ kê”
Thừa cơ rệp rét tứ bề
Mừng nghe bên xóm oanh về hót vang.
自勉
TỰ MIỄN
Một hữu đông tàn tiều tụy cảnh
Tương vô xuân noãn đích huy hoàng
Tai ương bả ngã lai đoàn luyện
Sử ngã tinh thàn cánh khẩn trương.
DỊCH NGHĨA
Không có cảnh mùa đông tiêu điều rét mướt
Sẽ không có mùa xuân ấm áp huy hoàng
Tai ương rèn luện ta
Khiến chi tinh thần ta càng thêm hăng hái.
TỰ KHUYÊN MÌNH (Nam Trân dịch)
Ví không có cảnh đông tàn
Thì đâu có cảnh huy hoàng ngày xuân;
Nghĩ mình trong bước gian truân,
Tai ương rèn luyện tinh thần thêm hăng.
野景
DÃ CẢNH
Ngã lai chi thì hòa thượng thanh
Hiện tại thu thu bán dĩ thành
Xứ xứ nông dân nhan đới tiếu
Điền gian sung mãn xướng ca thanh.
DỊCH NGHĨA
Lúc ta tới đây lúa hãy còn xanh
Nay vụ gặt đã xong một nửa
Nơi nơi nông dân mặt mày hớn hở
Ruộng đồng tràn đầy tiếng ca hát.
CẢNH ĐỒNG QUÊ (Trọng Nguyễn dịch)
Ta về lúa hãy còn xanh
Đến nay thu hoạch sắp thành mười mươi
Nơi nơi rộn rã tiếng cười
Đồng quê đầy ắp bao người reo ca.
粥攤
CHÚC THAN
Lộ bằng thụ ảnh lương âm hạ
Nhất duyện mao lư thị “tửu lâu”
Lãnh chúc bạch diêm cung thực phổ
Hành nhân quá thử tạm đình lưu.
DỊCH NGHĨA
Dưới bóng cây râm mát bên đường
Một túp lều tranh ấy là “tiệm rượu”
Cháo nguội và muối trắng thành thực đơn
Khách đi đường qua đây tạm dừng nghỉ.
HÀN CHÁO (Trọng Nguyễn dịch)
Ven đường dưới bóng cây xanh
Đơn sơ một túp lều tranh “tửu lầu”
Cháo hoa với muối trắng thôi
Đường xa khách tạm cạn bầu tâm tư.
果德獄
QUẢ ĐỨC NGỤC
Giam phòng dã thị tiểu gia đình
Sài mễ du diêm tự kỷ doanh
Mỗi cá lung tiền nhất cá táo
Thành thiên chử phạn dữ điều canh.
DỊCH NGHĨA
Phòng giam cũng là một gia đình nhỏ
Củi gạo dầu muối đều tự mình lo săm
Trước mỗi phòng giam là một bếp
Suốt ngày thổi cơm và nấu canh.
NHÀ LAO QUẢ ĐỨC (Trọng Nguyễn dịch)
Phòng giam giống tiểu gia dình
Gạo dầu củi muối do mình tự lo
Mỗi phòng giam một bép lò
Suốt ngày nấu nướng buồn cho cơm tù.
落了一隻牙
LẠC LIỄU NHẤT CHÍCH NHA
Nhĩ đích tâm tình ngạnh thả cương
Bất như lão thiệt nghuyễn nhi trường
Tòng lai dữ nhĩ đồng cam khổ
Hiện tại đông tây các nhất phương.
DỊCH NGHĨA
Tâm tình của anh cứng rắn mà kiên cường
Không như lão lưỡi mềm mà dài
Trước nay đã cùng anh đồng cam khổ
Bây giờ phải xa nhau mỗi người một phương.
RỤNG MỘT CHIẾC RĂNG (Trọng Nguyễn dịch)
Tính anh cứng rắn kiên cường
Chẳng như lão lưỡi không xương úi xùi
Cùng nhau cay đắng ngọt bùi
Giờ thì lại phải ngậm ngùi xa nhau.
隆安同正
LONG AN ĐỒNG CHÍNH
Thử gian thổ địa quảng nhi bần
Sở dĩ nhân dân kiệm thả cần
Thính t huyết kim xuân phùng đại hạn
Thập phân thu hoạch lưỡng tam phân.
DỊCH NGHĨA
Vùng này ruộng đất rộng mà cằn cỗi
Vì thế nhân dân kiệm cần mà siêng năng
Nghe nói năm nay gặp đại hạn
Mười phần thu hoạch chỉ được hai ba phần.
LONG AN ĐỒNG CHÍNH (Trọng Nguyễn dịch)
Vùng này ruộng đất khô cằn
Nhân dân vì vậy siêng năng kiệm cần
Nghe như gặp hạn mùa xuân
Mười phần chỉ được đôi phần mà thôi.
街上
NHAI THƯỢNG
Nhai thượng nhân tranh khán Hán gian
Hán gian giữ ngã bản vô can
Vô can nhưng thị hiềm nghi phạm
Sử ngã tâm trung giác điểm hàn.
DỊCH NGHĨA
Trên phố mọi người tranh nhau xem Hán gian
Hán gian vốn chẳng liên can gì với ta
Không liên can mà vẫn là tù bị tình nghi
Khiến lòng ta có chút ghê lanh.
TRÊN ĐƯƠNG PHỐ (Trọng Nguyễn dịch)
Tranh nhau xem bọn Hán gian
Hán gian thì cũng vô can với mình
Vô can vẫn liệt tội tình
Lòng ta cảm thấy đinh ninh lạnh lùng.
路上
LỘ THƯỢNG
Hĩnh tý tuy nhiên bị khẩn bang
Mãn sơn điểu ngữ dữ hoa hương
Tự do lãm thưởng vô nhân cấm
Lại thử chinh đồng giảm tịch lương.
DỊCH NGHĨA
Mặc dù chân tay bị trói chặt
Đầy núi chim hót và hoa thơm
Tự do thưởng ngoạn không ai cấm được
Nhờ thế đường xa cũng bớt cô quạnh.
TRÊN ĐƯỜNG (Trọng Nguyễn dịch)
Mặc dù bị trói chân tay
Chim ca đầy núi, hương bay đầy rừng
Tự do, ai cấm ta đừng
Đường xa cũng bớt mấy từng cô liêu.
徵兵家眷
TRƯNG BINH GIA QUYẾN
Lang quân nhất khứ bất hồi đầu
Sử thiếp khuê trung độc bão sầu
Đương cục khả liên dư tịch mịch
Thỉnh dư lai tạm trú lao tù.
DỊCH NGHĨA
Chàng ra đi không trở lại
Để thiếp ôm sầu một mình chốn buồng the
Nhà đương cục ý hẳn thương thiếp cô quạnh
Nên mời thiếp đến ở tạm nhà lao.
VỢ NGƯỜI TRỐN LÍNH (Trọng Nguyễn dịch)
Chàng ra đi mãi không về
Để cho phận thiếp buồng the một mình
Quan trên thấy cũng thương tình
Nên mời thiếp tạm lai kinh vô tù.
解嘲
GIẢI TRÀO
Ngật công gia phạm trú công phòng
Quân cảnh luân ban khứ hộ tòng
Ngoạn thủy du sơn tùy sở thích
Nam nhi đáo thử diệc hào hùng.
DỊCH NGHĨA
Ăn cơm nhà nước trú nhà công
Lính quân cảnh thay phiên nhau đi hộ vệ
Dạo núi chơi sông tùy ý thích
Làm trai đến như vậy cũng hào hùng.
PHA TRÒ (Trọng Nguyễn dịch)
Cơm nhà nước, ở nhà công
Luân phiên hộ vệ vẫn không chịu rời
Du sơn ngoạn thủy dạo chơi
Làm trai như thế ở đời thật sang.
半路搭船赴邕
BÁN LỘ THÁP THUYỀN PHÓ UNG
Thừa thuyền thuận thủy vãn Ung Ninh
Hĩnh điếu thuyền lan tự giảo hình
Lưỡng ngạn hương thơm trù mật thậm
Giang tâm ngư phủ điếu thuyền khinh
DỊCH NGHĨA
Đáp thuyền xuôi dòng đi Ung Ninh
Chân bị treo lên giàn tuyền như tội hình treo cổ
Làng xóm hai bên sông trù phú đông đúc
Giữa sông ngư phủ nhẹ lướt thuyền đi.
GIỮA ĐƯỜNG ĐÁP THUYỀN ĐI UNG NINH (Trọng Nguyễn dịch)
Thuyền xuôi thẳng xuống Ung Ninh
Chân treo lên tựa giảo hình thời xưa
Ven bờ làng xóm đông chưa
Giữa sông ngư phủ nhẹ đưa thuyền về.
南寧獄
NAM NINH NGỤC
Giam phòng kiến trúc đỉnh ma đăng
Triệt dạ huy hoàng chiếu điện đăng
Nhân vị mỗi xan duy hữu chúc
Sử nhân đỗ tử chiến căng căng.
DỊCH NGHĨA
Nhà lao xây dựng rất là mô đéc
Suốt đêm đèn điện sáng trưng
Vì bữa ăn nào cũng chỉ có cháo
Khiến bụng người ta kêu lên bần bật.
NHÀ LAO NAM NINH (Trọng Nguyễn dịch)
Nhà lao xây kiểu tân thời
Lung linh ánh điện sáng ngời thâu đêm
Ăn lưng bát cháo chẳng thêm
Làm cho cái bụng kêu rên hoài hoài.
聽雞鳴
THÍNH KÊ MINH
Nhĩ chỉ bình thường nhất chích kê
Triêu triêu báo hiểu đại thanh đề
Nhất thanh toán tỉnh quần lê mộng
Nhĩ đích công lao dã bất đê.
DỊCH NGHĨA
Ngươi chỉ là một chú gà bình thường
Mỗi sớm cất tiếng gáy để báo sáng
Một tiếng thôi mà làm tỉnh mộng của dân chúng
Công lao của ngươi chẳng phải là thấp đâu
TIỀNG GÀ GÁY (Trọng Nguyễn dịch)
Ngươi tuy là một chú gà
Sớm mai tiếng gáy thật là vui ghê
Làm người ngủ tỉnh cơn mê
Công lao ngươi chẳng ai chê là xoàng.
夜半聞哭夫
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.JPG)
