Ra vườn hái quả khế chua (Tản Văn)

Nơi tôi sinh ra thuộc đồng bằng bắc bộ. Trên mảnh đất thân yêu đã cho tôi biết bao kỷ niệm của thời thơ ấu. Lúc còn nhỏ, mới chập chững, bước một bước ngồi bệt xuống đất, xuống nền gạch. Có khi té u cả trán, sưng cả đầu mà cũng chẳng khóc lấy một tiếng. Bên nội, bên ngoại thường nói: “Lớn lên thằng này lì lợm phải biết..”. Ngày ngày lẽo đẽo theo mẹ ra vườn hái khế, hái lá chè xanh mang ra chợ bán.

Mẹ vừa hái lá chè, vừa trông chừng tôi. Vườn nhà tôi nằm ở phía đằng sau căn nhà của tổ tiên để lại. Khu vườn rộng khoảng hai sào bắc bộ. Trong vườn có đủ thứ trái cây: nào ổi, chuối… được bao quanh khu vườn là một hàng rau ngót. Chè xanh có ba hàng thẳng tắp. Gần bên bờ ao là một cây khế thật to, ra quả quanh năm. Mỗi lần khế chín, hương thơm bay khắp vườn, mùi thơm của khế chín ngòn ngọt, lại thêm vị chua chua. Quả khế to, múi đều, hương thơm của khế mang lại cho người ta một cảm giác là lạ. Cây khế nhà tôi hồi ấy gốc to lắm có nhiều rễ nổi lên nằm trên mặt đất, như một con rắn khổng lồ. Tán lá rộng che gần một góc vườn. Quả khế mới vừa chín mà đem nấu canh chua với cá mè bắt ở ao nhà còn tươi, thêm ít hành lá, rau mùi vào, nêm nếm vừa phải. Nồi canh thơm tỏa khắp, nghĩ đến mà nhớ, chảy cả nước miếng. Chả thế cây khế ngày nào cũng làm từ thiện cho mọi người trong làng, trong xóm. Cây khế rất nhiều quả, vừa bán, vừa cho cũng không hết. Khi hè đến những chị em phụ nữ thường ghé nhà tôi ăn khế chua chấm với muối ớt. Nhìn các chị em ăn thấy mà phát thèm. Còn cách nấu theo kiểu dân dã, giờ đây đã mai một: Khế già quả hái mang về rửa sạch cho vào nồi đất cùng với cá rô đồng, một ít chuối xanh thái xéo, gia vị đầy đủ vần rơm rắc trấu xung quanh, lửa râm rỉ cháy đều, sáng hôm sau mang ra ăn thì quả thật là món ăn tuyệt vời, không hương vị nào so sánh được.

Giờ đây cây khế đã già cỗi. Mùa hoa tím cũng còn đầy trên những cành cây, kẽ lá, nhưng có một điều quả đậu thì rất ít. Cây khế tính thời gian cũng ngót nghét cả trăm năm không ít. Cây khế đến thời tôi đã là ba đời. Nhớ lại khi còn trẻ các bạn cùng trang lứa thường hay hát câu: Ra vườn hái quả khế chua/ Ăn rồi để khế giữa trưa nắng hè/ Khế người thì mặc người khoe/ Khế anh anh để bạn bè chung vui…Mỗi lần có dịp về quê tôi lại ra vườn hái khế, cất vào một cái túi rồi mang cho bạn bè, cho người thân. Tôi nhận ra hái khế bây giờ không còn hào hứng như ngày xưa. Hay giờ có tuổi, cây khế cũng đã già…, cả hai đều nhận ra điều đó?. Khu vườn như nhỏ lại, tiếng chim ríu rít buổi sáng thưa dần. Tiếng bước chân của mẹ tôi không còn nữa. Nhưng tôi cảm thấy bóng mẹ ngày nào vẫn còn quanh quẩn đâu đây.