Cảnh giác với tiền ảo

Gần đây, dư luận đang xôn xao về tiền tệ, tiền ảo, bản chất và giá trị pháp lý của tiền. Nhằm giúp cho bạn đọc biểu rõ hơn và có sự thận trọng trong các giao dịch trong thế giới phẳng hiện nay, chúng ta từng bước tìm hiểu định nghĩa, bản chất và những quy định cụ thể về tiền.

Tiền tệ là một phạm trù kinh tế nhưng cũng lại là một phạm trù lịch sử. Sự xuất hiện của tiền tệ là một phát minh vĩ đại của loại người trong lĩnh vực kinh tế, nó có tác dụng thúc đẩy nhanh chóng các hoạt động giao lưu kinh tế, làm thay đổi bộ mặt kinh tế xã hội.

Tiền tệ là một thứ hàng hoá đặc biệt, được tách ra khỏi thế giới hàng hoá, dùng để đo lường và biểu hiện giá trị của tất cả các loại hàng hoá khác. Nó trực tiếp thể hiện lao động xã hội và biểu hiện quan hệ sản xuất giữa những người sản xuất hàng hóa. Theo các nhà kinh tế hiện đại: Tiền được định nghĩa là bất cứ cái gì được chấp nhận chung trong việc thanh toán để nhận hàng hoá, dịch vụ hoặc trong việc trả nợ.

Tiền tệ chỉ là một phương tiện thanh toán hiện đại mà bắt nguồn từ xa xưa khi người ta chỉ có các khái niệm vật đổi vật, trâu bò đổi lúa gạo thì tiền là công cụ hữu hiệu của một nhà nước nhằm thỏa mãn nhu cầu trao đổi. Thời kỳ đầu của quá trình tiền tệ phát triển thành tiền giấy là một quá trình dài từ xác định giá trị thực ngay trên đồng tiền (bạc trắng, tiền vàng…) đến giá trị danh nghĩa ghi trên tiền như hiện nay.

Giá trị thực thể hiện trên tiền và Giá trị danh nghĩa luôn tồn tại và được bảo đảm thanh toán bởi một quốc gia, cơ quan công quyền trên phạm vi địa lý nhất định.

Tuy nhiên, Tiền ảo là một dạng tiền danh nghĩa được phát hành hàng ngang chứ chưa được một nhà nước nào bảo đảm giá trị thanh toán. Hệ thống tiền ảo được chia làm 3 loại:

Loại 1, hệ thống tiền ảo dùng trong game online

Loại 2, hệ thống tiền ảo có lưu lượng theo duy nhất một hướng: Đó là hệ thống tiền ảo có thể mua được những sản phẩm ảo, dịch vụ ảo mà không dùng để mua những sản phẩm thật hoặc dịch vụ thật.

Loại 3, hệ thống tiền ảo có hai hướng lưu lượng: Đó là hệ thống tiền ảo có thể mua được những sản phẩm, dịch vụ thật và ảo.

Sự phát triển của tiền ảo là điều không thể phủ nhận trong  thời gian qua. Đồng tiền ảo Bitcoin ra đời năm 2009 và chỉ trong thời gian ngắn, độ phủ sóng của nó thực sự khiến chính phủ các nước phải để tâm. Đặc biệt với Bitcoin, người dùng online đánh giá nó như “vàng của tiền ảo”. Liberty Reserve, tiền ảo thuộc loại 3, đã gây rúng động thế giới trong thời gian qua với tội danh rửa tiền lớn nhất của Mỹ từ trước đến nay. Có thể Liberty Reserve không phải là một đồng tiền ảo duy nhất hiện nay, bên cạnh Liberty Reserve còn có các đồng tiền ảo khác như tiền Paypal, Bitcoin….

Chính phủ Việt Nam vừa qua đã có Thông cáo cần thiết về việc sử dụng Tiền ảo trong hệ thống thanh toán chính thống của nhà nước. Ngoài thông cáo trên, hiện chưa có văn bản pháp quy nào quy định về việc thanh toán thông qua hình thức tiền ảo, các quy định về giao dịch thương mại điện tử hay thanh toán không dùng tiền mặt gần đây cũng không hoặc chưa đề cập đến. Điều này đồng nghĩa với việc Nhà nước chưa công nhận giao dịch bằng tiền ảo trên mạng Internet nên khi có tranh chấp thì có thể xem đây là giao dịch vô hiệu.

Tiền tệ nào cũng vậy, không có gì là chắc chắn. Suy thoái lạm phát khiến tiền mất giá, sự thay đổi về chính trị khiến tiền mất giá, lạm phát là khoản thuế thứ 2 đánh vào giá trị trao đổi của tiền… những điều đó vẫn luôn xảy ra. Và sự thật thì Bitcoin không phải là đồng tiền ảo đầu tiên nhưng chắc chắn với những ưu điểm tích cực mà tiền ảo mang lại thì Bitcoin sẽ không phải là loại tiền ảo cuối cùng.

Trong một thế giới phát triển, dù sự phát triển theo dạng nào đi chăng nữa thì rõ ràng, minh bạch và khả năng thanh khoản vẫn là sự ưu tiên hàng đầu của loại tiền tệ danh nghĩa. Sự minh bạch ấy thể hiện tính chịu trách nhiệm của một quốc gia, một tổ chức chứ không còn ảo như nhưng gì chúng ta đang thấy.

Rõ ràng, mọi công dân cần phải thận trọng và nâng cao cảnh giác với tiền ảo trong một thế giới phẳng.