Khu vườn trong sân trường.

- Ở đây nắng lắm. Ta ra vườn trường đi em!

Cô Vân nói, trong khi Thu vẫn còn đứng bên hè nhìn qua khung cửa, lối đi vào lớp 9E. Mới đó thôi, từ buổi khai trường bước vào năm học mới vào một ngày đầu thu, giờ đã vào hè. Những dãy bàn nghiêng nghiêng thân thuộc vẫn còn đây… Các bạn của Thu… cái Lan, cái Thúy. Rồi cái Hậu rụt rè, cái Phương sôi nổi. Mỗi lần cô Vân hỏi bài, là nó lại ngước mắt nhìn cô. Nó giơ tay chờ cô cho phép trả lời những điều nó chợt nghĩ ra. Có khi là đáp số chính xác của một bài toán. Khi lại hiện ra trong lời Phương một dòng sông hay một khoảng trời.

Sao Thu yêu quý những đứa bạn học cùng lớp với mình đến thế. Bốn, năm đứa quen nhau từ hồi còn học lớp 5, lớp 6. Giờ sắp chia tay nhau để chuẩn bị bước vào kỳ thi trung học phổ thông. Mấy dãy bàn con gái ở phía trên, gần bàn của cô giáo Vân, bây giờ bỏ không, Thu lướt nhìn nhanh. Nước véc-ni chỗ thẫm, chỗ nhạt hình như vẫn còn in dấu vân tay các bạn. Những cái ô hình chữ nhật dưới mỗi ngăn bàn, giờ trống trải buồn thiu.

Cô Vân đã ra tới khoảnh vườn. Cô yên lặng đứng dưới dàn hoa thiên lý. Một chùm hoa từ trên cao buông xuống, đung đưa, chạm vào mái tóc dài đen nhánh sau lưng cô. Thấy Thu còn đang lúi húi dưới mái hiên, cô Vân giục.

-         Ra ngoài này cho mát đi em

-         Để em đóng nốt mấy cánh cửa đã - Tiếng Thu vang tới

Lát sau, Thu xách chiếc cặp nhỏ bước ra. Đến bên cô Vân. Thu ngồi xuống chiếc ghế đá, đặt dưới một cây phi lao.

-         Thưa cô! Kỳ nghỉ hè này cô ở lại thành phố hay về quê ạ?

-         Quê cô ở Bắc Giang. Mấy năm học vừa qua, cô bận, chưa về thăm được. Hè này là năm học kết thúc cấp trung học cơ sở của các em. Cô định bao giờ thi cử xong, cô sẽ về thăm quê ít ngày.

Cô Vân nói nhẹ nhàng. Thu nghe như trong đó ẩn sâu một niềm thương nhớ…

-         Ở quê cô có vườn tược gì không ạ. Em đoán, nếu có, chắc vườn nhà cô phải có nhiều hoa trái cô nhỉ!

-         Đã lâu cô không về quê, nên nhà có vườn mà không biết ra sao.

-         Vườn nhà ta có rộng như khu vườn trong sân trường mình không, thưa cô? – Thu hỏi

Cô Vân:

-         Rộng nhưng không như em nghĩ đâu. Trước kia, vườn nhà cô cây cối xum

xuê. Trong vườn có khoảnh đất trồng cây lâu niên. Nào nhãn, nào na, nào bưởi,… Lại có cả khoảnh đất trồng rau, mùa nào thức ấy. Những năm trước còn rảnh rỗi, trong những ngày nắng như thế này, lần nào về thăm quê, cô cũng được mẹ nấu cho bát canh cua với rau đay, mồng tơi… Nhà cô có ba anh chị em. Người anh trai đang công tác ở trung tâm khai thác dầu khí Vũng Tàu. Cô thì trường học là nhà. Còn cô em gái út, hè năm nay nó đang vùi đầu vào sách vở, ôn thi đại học.

-         Thưa cô! Vì thế nên vườn nhà không có ai chăm sóc ạ? – cô gật đầu.

-         Ừ! vườn nhà cô không sánh được với vườn trường mình đâu.

Thu lắng nghe, và nhìn theo tay cô giáo. Bao quanh vườn là những rặng phi lao, bạch đàn. Mùa thi năm ngoái trước buổi chia tay lên trường phổ thông trung học trên phố huyện, thầy Hữu và các bạn của Thu đã trồng mấy cây dừa làm kỷ niệm cho trường. Bây giờ mấy cây dừa tơ đã lớn. Những tán lá dừa cong cong đổ bóng xuống khu vườn, nom mới đẹp làm sao.

-         Em vẫn nhớ thầy Hữu cô ạ! Khi thầy đi rồi, chúng em đã bảo nhau, mỗi đứa góp vào mỗi cái cây. Và đứa nào cũng phải tự tay mình trồng, và chăm bón.

-         Phải. Các em làm như thế là tốt lắm. Người học sinh phải bằng những việc làm chăm chỉ và sự học hành tiến bộ mới nói lên được lòng mình đối với thầy, cô. Nhìn khu vườn, cô lại thấy như mỗi loại cây hiện ra một dáng vẻ học sinh – Cô Vân nói với Thu như nói với chính mình. Một làn gió không biết từ đâu thổi tới. Ngàn, triệu lá rung rinh. Những chùm quả hồng  xiêm đơm đầy nắng. Những chùm quả chanh lúc lỉu trên cây gợi cho ta vị thơm chua của cốc nước chanh mùa hè. Những chùm nho chín mọng. Hoa thiên lý thả vào trong gió mùi hương.

-         Vườn trường râm mát quá cô nhỉ! Thu khẽ mỉm cười nhìn cô Vân, nói

-         Thưa cô! Vạt đất nhỏ trồng các loại hoa ở góc vườn đằng kia là của nhóm nữ sinh chúng em trồng đấy. Ánh mắt Thu dừng lại hồi lâu trên những khòm hoa. Những bông hoa tứ quý trắng ngần. Những bụi cúc bách nhật khoe những đóm hoa nhỏ, tựa như những chiếc cúc áo màu tím phớt. Rồi những vạt cây ngải cứu, cây bạc hà, cây vòi voi có cái đài hoa màu vàng khươm… Bao kỷ niệm lưu dấu của một quãng đời học sinh hiện lên trong tâm trí Thu. Giọng Thu run run:

-         Thưa cô! Nhìn những loài cây trong vườn, em bỗng thấy nhớ các bạn của em lắm cô ạ! Những khóm hoa nhài là của bạn Phương, Lan đã chăm chút cho những cây tứ quý của nó trồng, để cho hoa nở bốn  mùa, Hậu rụt rè, mà lòng chân thật, những cây ngải cứu là của nó trồng. Em vẫn còn nhớ cái lần cô bị cảm. Hậu nó đã hái lá ngải cứu đánh cảm cho cô đấy!

-         Làm sao cô có thể quên được chuyện đấy hả em?

Cô Vân nói và đứng dậy, ánh mắt rưng rưng.

Đi gần đến cổng trường, Thu ngoảnh lại nhìn, Cô Vân vẫn đứng dưới dàn hoa lý nhìn theo dáng Thu. Nắng lấp lánh trên mặt lá những cây xà cừ. Nắng len lỏi đan vào những khóm hoa trong vườn. Thu bỗng có một cảm giác xôn xao, xúc động thật lạ kỳ. Dù chia tay các bạn, mai đây có thể vào Đại học, bước vào đời… hoặc đi xa… thì mái trường yêu dấu, các thầy, các cô và bạn bè thân yêu và cả khu vườn râm mát trong trường đang ở phía sau lưng Thu kia. Tất cả… tất cả vẫn như mãi mãi còn gần gũi với Thu.

Ra khỏi cổng trường, Thu bước đi thong thả. Trước mắt Thu là một khoảng trời đầy nắng.

Buổi chiều mùa hạ. Một cơn lốc cuốn bụi cát mịt mù trong không gian. Lát sau, cơn lốc tan. Nhưng vô số những hạt bụi cát đã phủ trên đường, rúc vào những viên ngói cũ kỹ lợp trên mái nhà, và nằm rải rác trên sân thượng của một ngôi nhà cao tầng. Sau cơn lốc, trời lại nắng to. Nắng chói chang. Nhìn vào nắng thấy chóng cả mặt. Những tia nắng tới tắp tràn qua mặt cái sân thượng của ngôi nhà cao tầng nọ. Thấy một hạt cát nằm yên trên góc sân, một tia nắng đi qua dừng lại hỏi:

-         Anh là ai vậy, sao anh lại nằm ở đây?

-         Ta là mênh mông sa mạc. Ta là cát. Anh em ta ở trên bãi biển lộng gió. Quê hương ta ở những vùng sa mạc chói lòa ánh nắng. Gió đưa cái mênh mông rộng lớn của ta tới đây.

Nghe hạt cát trả lời, tia nắng nói:

-         Không, ta không tin như thế đâu. Bãi biển có vô số những hạt cát. Sa mạc cũng có vô số những hạt cát. Cát tụ thành những cồn cát, núi cát khổng lồ làm nên cái mênh mông sa mạc. Còn anh, anh chỉ là một hạt cát nhỏ bé thôi

Nhưng hạt cát không chịu

-         Không, Ta vẫn cứ là mênh mông sa mạc. có ta người ta mới xây nên những tòa nhà cao đẹp, mới có những thành phố, cây cầu cho tia nắng đi qua.

Tia nắng bỗng mỉm cười đáp lại

-         Điều ấy tôi biết chứ. Người ta trộn cát với xi măng để xây nhà, trộn cát với sỏi đá, xi măng, cốt thép dựng lên những trụ cầu. Nhưng phải có những con người mới làm được việc to lớn ấy. Còn anh, anh chỉ là một hạt cát nhỏ bé thôi.

Nói rồi, tia nắng bỏ đi

Mấy hôm sau, có một cơn mưa mùa hạ ập đến. Mưa cuốn sạch bụi cát trên các mái nhà, rửa sạch mặt đường nhựa. Và hạt cát bé nhỏ trên cái sân thượng mà tia nắng bắt gặp hôm trước cũng đã bị nước mưa cuốn phăng đi, trôi tuột xuống cái đường cống tiêu nước của thành phố. Nó nằm lẫn trong đám rác rưởi, chìm nghỉm trong bùn. Trong khi đó, những tia nắng vẫn vàng dâng sau cơn mưa.

Lúc này hạt cát nọ muốn ngoi lên để nói chuyện với tia nắng hôm nào. Nhưng bùn, rác cùng với dòng nước đen ngòm đã bao quanh thân nó. Cho đến bây giờ nó chằng còn là một hạt cát nhỏ bé nữa. Nói gì đến mênh mông sa mạc và biển khơi lộng gió như nó đã từng khoe khoang với tia nắng sau cơn lốc bụi hôm nào.