Hội thơ Đường luật là tổ chức văn hóa-xã hội tự nguyện, một sân chơi trí tuệ, nhân văn.
Cách đây 15 năm, đất nước trải qua ngót 20 năm thực hiện công cuộc đổi mới, trên mặt trận văn hóa chúng ta thực hiện Nghị quyết Trung ương V, Khóa VIII về “Xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”, cũng là thời điểm ra đời Câu lạc bộ UNESCO Thơ Đường Việt Nam”, nay là Hội Thơ Đường luật Việt Nam. Đó là một dấu mốc đặc biệt quan trọng cho những người yêu mếnThơ Đường luật có một sân chơi tao nhã, trí tuệ, mang giá trị nhân văn đích thực.
Năm 2019, Hội chuẩn bị chu đáo để tổ chức đồng thời ba sự kiện: Kỉ niệm 15 năm thành lập Hội (2005- 2020), Đại hội lần thứ III nhiệm kì 2020-2025 và Ngày hội Thơ Đường luật toàn quốc lần thứ 15 tại Hà Tĩnh như kế hoạch đã định. Tuy nhiên, do đại dịch Covid-19 bùng phát nên toàn thể hội viên triệt để thực hiện lời kêu gọi của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng và Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ “Chống dịch như chống giặc”, phải ngừng các hoạt động, trong đó có việc tổ chức 3 sự kiện nói trên vào tháng 3 vừa rồi.
Đại dịch covid-19 là một thảm hoạ của nhân loại, gieo rắc dịch bệnh tại 215 quốc gia và vùng lãnh thổ, tính đếnngày 30/6/20-2020 khoảng gần 11triệu người mắc và hơn 50 vạn người tử vong. Dịch covid-19 nguy nan hơn cả chiến tranh, làm đảo lộn trật tự thế giới, gây khủng hoảng kinh tế, đời sống con người. Vào thời điểm này, một số châu lục và hàng loạt quốc gia còn đang điêu đứng bởi đại dịch hoành hành, nặng nề nhất như Hoa Kỳ, Braxin, một số nước ở Châu Âu và Nam Mỹ. Tại Trung Quốc, đại dịch bùng phát trở lại ở Bắc Kinh thì tại Việt Nam chỉ có 355 ca mắc, 330 bệnh nhân đã được chữa khỏi, không có ca nào tử vong. Đến nay trải qua 75 ngày nước ta không có ca nhiễm mới trong cộng đồng., với 100 triệu dân không ai bị bỏ lại phía sau. Chính phủ giành 62.000 tỉ đồng ngân sách hỗ trợ các đối tượng chính sách, hộ nghèo, cận nghèo và người lao động mất việc làm. Năm 2020, đất nước ta có nhiều Ngày kỉ niệm lớn và là năm Đại hội Đảng các cấp, tiến tới Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ 13, là năm Chủ tịch ASEAN 36 và thành viên không thường trực Liên Hợp Quốc diễn ra thuận lợi. Nhờ toàn dân và cả hệ thống chính trị vào cuộc, chúng ta giành thắng lợi to lớn mang tầm vóc lịch sử mà nhiều chính khách ví như chiến thắng Điện Biên Phủ năm 1954 hay Đại thắng mùa Xuân năm 1975 giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Trong đại dịch này, hầu hết các quốc gia lâm vào khủng hoảng kinh tế, thậm chí khủng hoảng chính trị như ở Mỹ hay quan hệ Mỹ-Trung, Mỹ- Iran. Theo nhận định của Ngân hàng thế giới, kinh tế nước Mỹ tăng trưởng âm 8%, các nước dùng đồng tiền EURO cũng tăng trưởng âm 10% thì Việt Nam giành thắng lợi kép: Vừa chiến thắng đại dịch covid-19 vừa đạt mức tăng trưởng kinh tế 2,7 %, đứng đầu các nước ASEAN và cả khu vực châu Á. Thắng lợi đó có được là nhờ sự lãnh đạo của Đảng, quyết tâm chiến lược của Nhà nước, Nhân dân ta và cả hệ thống chính trị vào cuộc với tinh thần “Chống dịch như chống giặc”. Nhờ thắng lợi kì diệu của “cuộc chiến mang tầm thời đại” này mà Nhân dân ta sớm có cuộc sống bình yên –tất nhiên không vội chủ quan - và cũng nhờ đó, hôm nay, giữa Trung tâm Thủ đô của cả nước, các đại biểu về tham dự kỉ niệm 15 năm thành lập Hội và Đại hội lần thứ III sau 9 năm mong đợi.
Từ cuối những năm 90 thế kỉ trước đến năm 2004, ở khu vực Đồng bằng Sông Hồng và phía Bắc miền Trung, một số trí thức, nhà giáo đã khởi xướng, hình thành các “chiếu Thơ Đường”, “Câu lạc bộ Thơ Đường”, tập hợp những người yêu thích thể thơ trí tuệ, trang nghiêm, cố kính mang tính truyền thống tồn tại hơn một nghìn năm ở nước ta. Đầu năm 2005, cố nhà giáo Nguyễn Văn Vang (tức nhà thơ Hoài Yên) đứng ra tập hợp các nhóm, rồi các CLB có xu hướng sáng tác, ngâm vịnh thơ Đường luật, tạo một sân chơi trí tuệ, trang nghiêm, dựa vào Liên hiệp các Hội UNESCO Việt Nam, thành lập Câu lạc bộ UNESCO Thơ Đường Việt Nam và họp Đại hội lần thứ nhất. Ba năm sau, năm 2008 CLB bầu ông Nguyễn Huy Đài là người đứng đầu thay nhà thơ Hoài Yên. Năm 2010, Chủ tịch Liên hiệp các Hội UNESCO Việt Nam quyết định đổi tên CLB thành Hội UNESCO Thơ Đường Việt Nam. Trong những năm khởi thủy ấy, các thi hữu lão thành có sáng kiến hàng năm tổ chức luân phiên Ngày hội thơ Đường luật toàn quốc tại địa phương: Hà Nội (2 lần), rổi ở Huế, Khánh Hòa, Đồng Tháp,Tây Nguyên; xuất bản nhiều tập Thơ, số chuyên đề theo thể Đường luật mang tên “Thắp sáng Đường thi”.
Được Liên hiệp các Hội UNESCO Việt Nam bảo trợ, ngày 13/3/2011 Hội UNESCO Thơ Đường Việt Nam tổ chức Đại hội đại biểu lần thứ II tại Thủ đô Hà Nội, có 245 hội viên tham dự, bầu BCH với 19 ủy viên do nhà báo Kim Quốc Hoa, Tổng biên tập Báo Người cao tuổi làm Chủ tịch. Đại hội thông qua Điều lệ, tổng kết chặng đường 6 năm dưới hình thức CLB và xây dựng chương trình hành động có những sáng tạo mới. Cuối năm 2012, Hội tách ra khỏi Liên hiệp các Hội UNESCO Việt Nam chuyển về trực thuộc Trung tâm Nghiên cứu Bảo tồn và Phát huy Văn hóa Dân tộc (nay là Viện Nghiên cứu Bảo tồn và Phát huy Văn hóa Dân tộc) thuộc Liên hiệp các Hội Khoa học và Kĩ thuật Việt Nam. Năm 2015, GS Hoàng Chương, TGĐ Trung tâm Nghiên cứu Bảo tồn và Phát huy Văn hóa Dân tộc làm Chủ tịch Hội.Với hơn 2.500 hội viên thuộc gần 80 Hội cơ sở trong cả nước, Hội vừa xây dựng, củng cố, phát triển vừa đẩy mạnh hoạt động trên các mặt sáng tác, quảng bá, bảo tồn và nghiên cứu khoa học về Thơ Đường luật, góp phần vào trào lưu văn học đại chúng ở nước ta.
Bám sát tôn chỉ mục đích và phát huy truyền thống, hàng năm cứ sau dịp Ngày Thơ Việt Nam lại tổ chức Ngày hội Thơ Đường luật toàn quốc như ở Bắc Giang (2011), Hạ Long (2012), Thanh Hóa (2013), Phú Thọ (2014), Bắc Ninh (2015), Đà Nẵng (2016), Nghệ An (2017), Hải Phòng (2018) và Bà Rịa-Vũng Tàu (2019). Năm 2020 kế hoạch tổ chức Ngày hội lần thứ XV tại Hà Tĩnh được chuẩn bị công phu nhưng không thực hiện được do đại dịch COVID-19. Cùng với những sự kiện đó, Hội xuất bản các Tập “Thơ Đường luật Việt Nam”, mỗi tập dày từ 1.200 trang đến 1.480 trang, đăng thơ mới sáng tác của hàng nghìn hội viên; Hầu hết các Hội cơ sở cũng xuất bản khoảng gần 1.000 đầu sách chuyên về thơ Đường luật. Từ năm 2012 đến nay, Hội thiết lập và vận hành Trang điện tử (Website): “thơ duongdatviet.com” nay là “thoduongluatvietnam.com”. Từ năm 2015, Hội xuất bản định kì chuyên san Thơ Đường luật (hàng quý) như một cơ quan ngôn luận, phát hành rộng rãi trong hội viên, vừa phổ cập sáng tác vừa quảng bá, trao đổi học thuật về thơ Đường luật rất thiết thực, bổ ích. Năm nào, Hội cũng tích cực tham gia với Hội Nhà văn Việt Nam Ngày Thơ Nguyên Tiêu ở Văn Miếu- Quốc Tử Giám (Hà Nội) và các Hội cơ sở đều tham gia tại địa phương mình. Hội còn tổ chức thành công nhiều cuộc hội thảo khoa học với sự hưởng ứng của nhiều chính khách, nhà nghiên cứu văn học, nhà thơ, nhà văn hóa,v.v….Đó là các hội thảo mang chủ đề: “Thơ Đường luật của Tú Xương”; “Thơ Đường luật đầu thể kỉ XX”; “Chủ tịch Hồ chí Minh với Thơ Đường luật” và “Thơ Đường luật đời Lý” được tổ chức tại Nam Định, Hà Nội và Bắc Ninh vào những năm gần đây. Hàng chục Hội cơ sở cũng thiết lập Trang điện tử, xuất bản chuyên san nội bộ, mở cuộc thi thơ, tổ chức hội thảo,v.v…
Theo nhận định của một số học giả, nếu tổng hợp Di sản thơ Đường luật từ các triều đại Lý, Trần, Lê, Trịnh, Mạc, Nguyễn đến giai đoạn đầu thế kỉ XX và trước Cách mạng tháng Tám năm 1945 trở đi thì phong trào phục hưng thơ Đường luật khởi sắc, mang tính đột biến, với số lượng thơ Đường luật được công bố trên văn đàn ước tính hơn 200.000 bài (gấp hơn 4 lần tổng số bài của đời nhà Đường,Trung Quốc); riêng trong các thập kỉ gần đây số bài đã công bố chiếm 2/3 trong tổng số đó. Đây là một thành tựu nổi bật của thơ Đường luật với sự nòng cốt của Hội Thơ Đường luật Việt Nam đóng góp vào văn hóa nói chung, văn học nói riêng của nước nhà, cả cho sự phát triển của ngành xuất bản và in, góp phần làm sâu sắc, phong phú, đa dạng thêm đời sống văn hóa, tinh thần trong cộng đồng, xã hội.
Đối với văn học Việt Nam, lĩnh vực thơ ca có nhiều thể loại. Tuy nhiên, thể thơ Lục bát và thơ Đường luật phải tuân thủ nghiêm ngặt niêm luật, gieo vần. Sáng tác hai thể thơ này nếu viết không tuân thủ quy luật, nghệ thuật, bút pháp thì thơ không có hồn, bạn đọc khó chấp nhận. Thậm chí thơ Đường luật đòi hỏi viết công phu và “kĩ tính” hơn thơ Lục bát bởi sự ràng buộc vào số câu (ngũ ngôn, tứ tuyệt, thất ngôn bát cú) bảo đảm nguyên tắc gieo vần, niêm luật và phải đối ở 2 cặp thực và luận,v.v… Vậy mà, số người tham gia vào Hội Thơ Đường luật Việt Nam vẫn có hàng nghìn hội viên.
Chặng đường 15 năm là một giai đoạn ngắn ngủi nhưng lĩnh vực Thơ Đường luật là một dòng chảy liên tục qua nhiều triều đại phong kiến, dưới chế độ thực dân cho đến thời đại Hồ Chí Minh. Chính Bác Hồ là một thi sĩ Đường luật lớn. Tác phẩm cuả Người như “Nhật kí trong tù” và nhiều bài thơ Đường luật khác rất sáng giá về bút pháp nghệ thuật, ngôn ngữ độc đáo, giàu trí tuệ và sự trong sáng tiếng Việt.
Hội Thơ Đường luật Việt Nam là một tổ chức văn hóa-xã hội tự nguyện, hoạt động phi lợi nhuận, coi Thơ Đường luật là Di sản văn hóa vi vật thể của dân tộc, nguyện tiếp tục đẩy mạnh phong trào sáng tác, quảng bá, bảo tồn và nghiên cứu nhằm tôn vinh “báu vật” giàu trí tuệ này để không chỉ gìn giữ mà còn không ngừng phát triển.
Trong thời gian qua, ở đâu đó, nơi này nơi kia, người này người khác có quan niệm thiếu thiện chí với Thơ Đường luật, gợn lên ý tứ cho Đường luật là loại thơ của phương Bắc, cổ hủ, lạc hậu nên thiếu tôn trọng, đối xử thiếu công bằng. Còn Hội Thơ Đường luật Việt Nam nhận thức đúng đắn về di sản quý báu này trong dòng chảy văn học nước nhà nên tự tin, mạnh dạn tiếp thu tinh hoa, kế thừa, bằng mọi cách giữ gìn, phát triển thể thơ truyền thống này trường tồn với thời gian, lưu truyền mãi với lịch sử văn học và bản sắc văn hóa. Bằng tâm nguyện của mỗi cán bộ, hội viên nhiệt huyết, Hội tiếp tục nuôi khát vọng, tiếp tục bứt phá trên con đường không mấy thênh thang, bằng phẳng nhưng tràn đầy niềm tin vào tương lai tươi sáng.
